Θέσεις της ενώσεως για το πόρισμα της «ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΟΦΩΝ» (2015)

Ως επιστημονική  Ένωση είχαμε διαβλέψει ότι το ασφαλιστικό θα έμπαινε και  πάλι υπό αναθεώρηση και προφητικά στην  Ημερίδα μας με τίτλο  «Eπικουρική ασφάλιση το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου» στις 21 Δεκεμβρίου του 2011 είχαμε προβλέψει την κατάργηση της επικουρικής σύνταξης. Σήμερα, για πολλοστή φορά, το ασφαλιστικό μεταρρυθμίζεται και μια νέα «επιτροπή σοφών» ανέλαβε την επιστημονική τεκμηρίωση της μεταρρύθμισης.   Θέσεις της ενώσεως για το πόρισμα της «ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΟΦΩΝ» (Επιτροπής του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής  Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για την πρόταση ενός νέου ασφαλιστικού συστήματος (ΥΑ 37564/Δ9.10327/21.8.2015) Ως επιστημονική  Ένωση είχαμε διαβλέψει ότι το ασφαλιστικό θα έμπαινε και  πάλι υπό αναθεώρηση και προφητικά στην  Ημερίδα μας με τίτλο  «Eπικουρική ασφάλιση το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου» στις 21 Δεκεμβρίου του 2011 είχαμε προβλέψει την κατάργηση της επικουρικής σύνταξης. Σήμερα, για πολλοστή φορά, το ασφαλιστικό μεταρρυθμίζεται και μια νέα «επιτροπή σοφών» ανέλαβε την επιστημονική τεκμηρίωση της μεταρρύθμισης. Επί του δημοσιευθέντος πορίσματος η επιστημονική ομάδα της Ένωσής μας παρατηρεί τα εξής:  

1. Σε περίοδο οικονομικής κρίσεως και κοινωνικού αναβρασμού είναι εξαιρετικά δυσχερείς οι δομικές μεταρρυθμίσεις, διότι δεν υπάρχει ούτε χρόνος ούτε οικονομικοί πόροι ούτε κατάλληλη ψυχολογία της κοινωνίας, για να γίνει η αναγκαία διαβούλευση και αξιολόγηση και να ληφθούν μέτρα με  ευρύτερη κατά το δυνατόν συναίνεση.
2. Το πόρισμα το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα, δεν συνοδεύεται, από  επιστημονικά στοιχεία, ιδίως όσον αφορά στις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις των εναλλακτικών σεναρίων. Αποτελεί ένα κείμενο αρχών, με γενικόλογες τοποθετήσεις. Δεν συνοδεύεται από καμία αναλογιστική ή οικονομική μελέτη. Καμία αναφορά ή καταγραφή για τις κοινωνικές επιπτώσεις. Με  βάση ποιά δημογραφικά και οικονομικά στοιχεία, με ποια ποσοστά  ανεργίας και ρυθμό ανάπτυξης γίνονται οι σχετικές προτάσεις;
3. Προκαλεί εντύπωση ότι το πόρισμα είναι ανυπόγραφο, ενώ δεν αναφέρονται τα μέλη που υποστήριξαν «αποκλίνουσες απόψεις» ή που διαφώνησαν.  Η αναλογιστική βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος είχε αντιμετωπιστεί με το ν.3863/2010 με δύο μελέτες της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής εγκεκριμένες από τα αρμόδια όργανα της Ε.Ε. Το πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος σήμερα είναι πρωτίστως ταμειακό και αποτυπώνει τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα των υψηλών ποσοστών ανεργίας.  Ως εκ τούτου η εντύπωση που δημιουργείται είναι ότι το πόρισμα αποτελεί άλλοθι για νέες περικοπές στην προσπάθεια παράκαμψης  της απόφασης 2287/2012 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματικές τις μειώσεις, που έχουν συντελεστεί μετά το 2012 ,καθώς και τον περιορισμό των δαπανών κατά 1,8 δις ευρώ.
4. Το σύστημα της νοητής κεφαλαιοποίησης, που σήμερα υιοθετείται επί της ουσίας από την «Επιτροπή Σοφών»,  είχε ήδη προταθεί  το 2001 από το κόμμα των Ταύρων του Στέφανου Μάνου (www.epkodi.gr - αρχείο ασφαλιστικών  μεταρρυθμίσεων -). Η πρόταση εκείνη καθώς και οι προτάσεις Σπράου, Γιαννίτση (2001) και άλλες, λοιδορήθηκαν και τέθηκαν υπό διωγμό.  Σήμερα υπό την πίεση των δεσμεύσεων του τρίτου μνημονίου προτείνονται ως σωτηρία του ασφαλιστικού συστήματος.
5. Το σύστημα αυτό έχει ήδη θεσπιστεί με το άρθρο 39 του ν. 4052/2012 στην επικουρική ασφάλιση. Ενσωματώνει μέσα του την περιβόητη «ρήτρα βιωσιμότητας» και αφήνει εκτός ασφαλιστικής κάλυψης τις συντάξεις  λόγω θανάτου και λόγω αναπηρίας. Τούτο σε ένα ασφαλιστικό  σύστημα δημοσίου δικαίου υποχρεωτικό καθολικής κάλυψης, αναδιανεμητικό με βάση την αρχή της αλληλεγγύης, όπως είναι το ελληνικό είναι ασύμβατο και αντικοινωνικό.
6. Οι επί πλέον επιβαρύνσεις σε εργαζόμενους θα έχουν σαν αποτέλεσμα την ελαστική ασφαλιστική συνείδηση σε μεγαλύτερη μερίδα των εργαζομένων και την διεύρυνση της ανισότητας μεταξύ εισφορών και παροχών. Η σχέση αυτή πρέπει να ισχύει με δικαιοσύνη και ανταποδοτικότητα  για όλους τους ασφαλισμένους. Ουσιαστικά η θέσπιση ανώτατου ορίου σύνταξης περί τα 1.000 ευρώ και οι μειώσεις  των συντάξεων για πολλοστή φορά άνω των 1.000 ευρώ  καταργούν στην πράξη οποιαδήποτε έννοια κοινωνικής δικαιοσύνης και ανταποδοτικότητας του συστήματος.
7. Η κατάργηση της επικουρικής και η ενσωμάτωσή της στην κύρια θέτει σειρά σοβαρών ζητημάτων αντισυνταγματικότητας και θα ελεγχθεί δικαστικά, παρά το ότι με τη συμμετοχή δικαστών στην επιτροπή δημιουργείται η εσφαλμένη εντύπωση ότι  οι επιχειρούμενες ρυθμίσεις είναι Συνταγματικές.
8. Ο προτεινόμενος επανυπολογισμός των συντάξεων υποκρύπτει νέες μειώσεις, προκειμένου να επιτευχθεί για το 2016 ο δημοσιονομικός στόχος και να ξεπεραστούν οι δημοσιονομικές επιπτώσεις από την εφαρμογή της παραπάνω απόφασης του ΣτΕ (περίπου 4 δις εκτιμάται η επιβάρυνση). Το μέτρο αυτό θα επιφέρει εκτός των μειώσεων τεράστια διοικητική δυσλειτουργία και απίστευτη καθυστέρηση στην απονομή των συντάξεων. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι προσκρούει ευθέως στο Σύνταγμα και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
9. Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση, παρά την ονομαστική επίκληση αρχών περί κοινωνικής δικαιοσύνης, οδηγεί σε ισοπέδωση και σε δραστικό περιορισμό των συνταξιοδοτικών παροχών. Θα έπρεπε στην κύρια κοινωνική ασφάλιση να μην επιχειρηθούν και μάλιστα τόσο βιαστικά αλλαγές που ανατρέπουν τα βασικά – δομικά της χαρακτηριστικά και να εφαρμοσθούν τα διαρθρωτικά μέτρα που έχουν θεσπισθεί από το πρώτο μνημόνιο, αλλά δεν έχουν εφαρμοσθεί ή έχουν με νεότερα μέτρα αποδομηθεί.
10. Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για ευρύτερο επιστημονικό και κοινωνικό διάλογο για το μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης, η Ένωσή μας με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο διοργανώνουν ημερίδα στην Αθήνα, στις 2.12.2015 με θέμα «Η κοινωνική ασφάλιση ως προϋπόθεση οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Ασφαλιστική μεταρρύθμιση και κρίση». Σκοπός της είναι να καταδειχθούν οι ιδεολογικές, οικονομικές και κοινωνικές συνιστώσες της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, τα εναλλακτικά σενάρια και οι επιπτώσεις τους στους ασφαλισμένους και στην ελληνική κοινωνία.

    Για το Δ.Σ Απόστολος Παπακωσταντίνου                                                                                   Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη Αντιπρόεδρος της Ένωσης, Διδάκτωρ Νομικής-Δικηγόρος                                      Αν. Καθηγήτρια  Πανεπιστημίου Αθηνών-Δικηγόρος