Το Πλαίσιο Αρχών της Κοινωνικής Ασφάλισης ως βάση διεξαγωγής ενός ουσιαστικού κοινωνικού διαλόγου

Μ. Βαμβακάς, Αναλογιστής Αντιπρόεδρος Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής     «….Πέρα λοιπόν από τις προκαταρκτικές εργασίες αποτύπωσης του συνολικού ασφαλιστικού μας προβλήματος, που είναι απαραίτητες για το σωστό σχεδιασμό των αναγκαίων έργων υποδομής, πρέπει να θεσμοθετηθεί το κατάλληλο για την ελληνική πραγματικότητα, Πλαίσιο Αρχών Λειτουργίας της Κοινωνικής Ασφάλισης και το οποίο πρέπει να αποτελέσει τη βάση στήριξης όλων των ουσιαστικών διαρθρωτικών επεμβάσεων…..»     Το ασφαλιστικό για να ξεφύγει από το σημερινό του τέλμα και το συνηθισμένο πόλεμο χαρακωμάτων, προκειμένου να δρομολογηθεί μία σοβαρή προσπάθεια ουσιαστικού εκσυγχρονισμού του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ) στο σύνολό του, θα χρειαστεί τη δημιουργία του καλύτερου δυνατού συναινετικού κλίματος, το οποίο είναι απαραίτητο για την υλοποίηση των απαιτούμενων διαρθρωτικών επεμβάσεων.   Βασικό στοιχείο για την επίτευξη αυτού του στόχου, αποτελεί η διεξαγωγή ενός κατάλληλα συντονισμένου κοινωνικού διαλόγου, με αρχικό αντικείμενο τη διατύπωση θέσεων, σε ένα σύγχρονο και προσεκτικά επεξεργασμένο Πλαίσιο Αρχών, που πρέπει να διέπει τη λειτουργία της Κοινωνικής Ασφάλισης.   Πέρα λοιπόν από τις προκαταρκτικές εργασίες αποτύπωσης του συνολικού ασφαλιστικού μας προβλήματος, που είναι απαραίτητες για το σωστό σχεδιασμό των αναγκαίων έργων υποδομής, πρέπει να θεσμοθετηθεί το κατάλληλο για την ελληνική πραγματικότητα, Πλαίσιο Αρχών Λειτουργίας της Κοινωνικής Ασφάλισηςκαι το οποίο πρέπει να αποτελέσει τη βάση στήριξης όλων των ουσιαστικών διαρθρωτικών επεμβάσεων.   Η διαμόρφωση και θεσμοθέτηση, μέσα από ένα ευρύ και ανοιχτό κοινωνικό διάλογο, ενός Πλαισίου Αρχών που θα διέπει τη λειτουργία της Κοινωνικής Ασφάλισης και το οποίο ως καταστατικός της χάρτης, θα καθορίζει όλες τις βασικές της δομές, αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά, κρίσιμα θέματα του ασφαλιστικού και να διευκολυνθεί παράλληλα η σταδιακή ανάπτυξη ενός συγκροτημένου, δίκαιου και λειτουργικού ΣΚΑ.   Τα κύρια στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει ένα σύγχρονο και κοινωνικά αποδεκτό Πλαίσιο Αρχών είναι:  

• Οι Κανόνες Κοινωνικής Δικαιοσύνης,

  που πρέπει να καθορίζουν τη λειτουργία της Κοινωνικής Ασφάλισης, έτσι ώστε να διασφαλίζεται καθεστώς κοινωνικής δικαιοσύνης στη μεταχείριση του συνόλου των ασφαλισμένων και συνταξιούχων, ανεξάρτητα από τον ασφαλιστικό φορέα στον οποίο ανήκουν.  

• Η Θεσμική Θωράκιση του ΣΚΑ,

  έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, πολιτικές επεμβάσεις που δεν θα είναι συμβατές με το Πλαίσιο Αρχών και οι οποίες θα στερούνται της δέουσας επιστημονικής τεκμηρίωσης. Πρόκειται για θεμελιώδη λειτουργική αρχή, προκειμένου να διαφυλαχθεί διαχρονικά το ΣΚΑ από τις ποικίλες περιστασιακές ρυθμίσεις, οι οποίες κατά κανόνα το επιβαρύνουν οικονομικά και λειτουργικά και αποτελούν τη βασική αιτία δημιουργίας του σημερινού νομοθετικού λαβύρινθου.  

• Η Διασφάλιση της Οικονομικής Βιωσιμότητας του ΣΚΑ,

  αποτελεί στοιχείο καθοριστικής σημασίας για την εκπλήρωση της αποστολής του και για το λόγο αυτό επιβάλλεται η εξασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών πόρων σε μακροπρόθεσμη βάση. Παράλληλα είναι απαραίτητη η αξιόπιστη και συστηματική παρακολούθηση των οικονομικών και δημογραφικών στοιχείων των Φορέων, προκειμένου να γίνονται έγκαιρα και αποτελεσματικά οι αναγκαίες διορθωτικές επεμβάσεις.  

• Οι Κανόνες Διεκπεραίωσης Δομικών Επεμβάσεων,

  που αφορούν μεταβολές Ηλικιών Συνταξιοδότησης, επίπεδα Παροχών/Εισφορών, διαδικασίες Συγχώνευσης Φορέων, κατάταξη επαγγελμάτων στα Βαρέα & Ανθυγιεινά και άλλα συναφή κρίσιμα θέματα, πρέπει να διέπονται από συγκεκριμένες, αντικειμενικές και επιστημονικά τεκμηριωμένες διαδικασίες ρυθμίσεων, έτσι ώστε να διασφαλίζεται διαχρονικά η ομαλή λειτουργία του ΣΚΑ.   Πρόσθετα και ιδιαίτερα χρήσιμα στοιχεία για τη διαμόρφωση των κειμένων του Πλαισίου Αρχών, θα μπορούσαν να αντληθούν από την αξιοποίηση της σχετικής εμπειρίας χωρών μελών της Ε.Ε. με επιτυχημένα ΣΚΑ.   Με δεδομένη την ανάγκη ενός γενικού εκσυγχρονισμού και εξορθολογισμού του ΣΚΑ της χώρας, προκειμένου να καταστεί μακροπρόθεσμα λειτουργικό και οικονομικά βιώσιμο, μία ουσιαστική μεταρρυθμιστική προσπάθεια, δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιοριστεί, σε ένα πλαίσιο νομοθετικών ρυθμίσεων και μόνον. Μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει κρίσιμα προβλήματα του ασφαλιστικού, όπως είναι ο έλεγχος των δαπανών υγείας, η εισφοροδιαφυγή, ο εκσυγχρονισμός της οικονομικής και διοικητικής οργάνωσης των Φορέων κ.α.   Ο εκσυγχρονισμός των Ασφαλιστικών Φορέων αλλά και του ΣΚΑ γενικότερα, θα απαιτήσει τη διεκπεραίωση τεράστιων όγκων νομοπαρασκευαστικών εργασιών, διαχειριστικών, διοικητικών και μηχανογραφικών υποδομών, προκειμένου ο χώρος της Κοινωνικής Ασφάλισης να αποκτήσει μία σύγχρονη, ομοιόμορφη και λειτουργική δομή.   Οι εργασίες αυτές δεν είναι δυνατόν να διεκπεραιωθούν με τα συνήθη μέσα και πρακτικές που χρησιμοποιεί ο δημόσιος τομέας. Θα απαιτηθούν σύγχρονα και αποτελεσματικά Σχήματα/Φορείς Συντονισμού σύνθετων και εξειδικευμένων έργων, τα οποία για να λειτουργήσουν αποδοτικά, πρέπει να πληρούν δύο βασικές προϋποθέσεις:  

• η εποπτική τους δομή και λειτουργία πρέπει να διασφαλίζει το μέγιστο δυνατό βαθμό συναίνεσης, σε όλη τη διάρκεια διαχείρισης των μεταρρυθμιστικών επεμβάσεων και ανεξαρτησία από πολιτικές παρεμβάσεις,

• η στελέχωση τους, ειδικότερα των εκτελεστικών οργάνων, πρέπει να γίνεται από πρόσωπα αναγνωρισμένου κύρους και σχετικής εμπειρίας, μέσα από αδιάβλητες και αξιοκρατικές διαδικασίες επιλογής ενώ η όλη λειτουργία τους, πρέπει να διέπεται από αυστηρά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

  Χωρίς την εξασφάλιση των δύο αυτών βασικών πυλώνων της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, θα είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατον, να συντελεσθούν οι βαθιές τομές που χρειάζεται το ασφαλιστικό, για να μπορέσει να διαμορφωθεί ομαλά και σε βάθος χρόνου, ένα δίκαιο, σύγχρονο και βιώσιμο μοντέλο Κοινωνικής Ασφάλισης.   Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ¨Το Βήμα¨ την Κυριακή 4-11-07.