ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ = ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Δρ.Ν. Άρτεμις Αναγνώστου–Δεδούλη
Πρόεδρος ΕΠΚΟΔΙ
Γεν. Δ/ντρια Υπ. Απασχόλησης & Κοινωνικής Προστασίας

« ...το πρόβλημα του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος είναι διαθρωτικό και δομικό. Και απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος. Απαιτείται ένα νέο σύστημα. Ασφαλιστική μεταρρύθμιση σήμερα σημαίνει νέο ασφαλιστικό σύστημα ... » Το ασφαλιστικό ζήτημα ως πρόβλημα οικονομικό-διαρθρωτικό της ελληνικής οικονομίας και συγχρόνωςκοινωνικό έχει ξεκινήσει να προβληματίζει σχεδόν αμέσως μετά την ψήφηση α.ν 1846/51. ΄Ηδη η πρώτη συσταθείσα επιτροπή του Υπουργείου Συντονισμού το 1959 είχε επισημάνει το μεγάλο πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος και την ανάγκη λήψεως «άμεσων» μέτρων. Πενήντα (50) χρόνια μετά τα προβλήματα εξακολουθούν να είναι το ίδιο διαχρονικά επίκαιρα. Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα σοβαρές προσπάθειες και όχι έχουν καταβληθεί για την επίλυσή του. Επιτροπές έχουν συσταθεί και, έχουν συνταχθεί και δει το φως της δημοσιότητας μελέτες νομικού και οικονομικού περιεχομένου από κάθε ενδιαφερόμενη πλευρά[1]. Η μελέτη του 1959, οι μελέτες της περιόδου του 1980, η μελέτη της επιτροπής Φακιολά του 1990, η μελέτη της επιτροπής Βακαλόπουλου του Υπουργείου Απασχόλησης του 1994, η μελέτη της επιτροπής Σπράου, η μελέτη του Βρετανικού αναλογιστικού οίκου, οι μελέτες της ΓΣΕΕ, συνόδευαν και αποτελούσαν τη νομιμοποιητική βάση κάθε κυβερνητικής προσπάθειας για τροποποίηση του ασφαλιστικού νομικού κεκτημένου. Σήμερα που η οικονομία της ελεύθερης αγοράς ταυτίστηκε με την παγκοσμιοποίηση με αποτέλεσμα το αντιφατικό γεγονός της τρομερής επαύξησης του πλούτου με τη μεγιστοποίηση της ανισοκατανομής του, η Κ.Α. παρουσιάζεται ως ο μεγάλος ασθενής θύμα των νέων συνθηκών αλλά και των ανωμαλιών του παρελθόντος το ζητούμενο, η πρόκληση είναι να διατηρηθεί η κοινωνική προστασία στο ίδιο επίπεδο αν όχι να αυξηθεί και, να διασφαλιστεί το αγαθό της κοινωνικής ασφάλισης. Το στοίχημα, η πρόκληση που αντιμετωπίζουν όλα τα ευρωπαϊκά συστήματα είναι σήμερα διπλή. Επάρκεια και βιωσιμότητα. Στόχοι που συμπεριελήφθησαν στη συμφωνία της Λισσαβώνας. Η πρόκληση είναι κοινή και για το ελληνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Αλλά το ερώτημα που γεννάται αυτόματα είναι: Το υφιστάμενο ασφαλιστικό σύστημα κρίνεται επαρκές και το βασικότερο είναι βιώσιμο; Το σημερινό ύψος των χορηγουμένων συντάξεων κρίνεται ικανοποιητικό; και το κυριότερο με πιο κριτήριο δίνεται η σχετική απάντηση. Ποιο θα είναι το κριτήριο ή τα κριτήρια εκείνα, με τα οποία θα συγκρίνουμε τις χορηγούμενες συντάξεις ώστε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι το επίπεδο τους κρίνεται ή δεν κρίνεται επαρκές; Στο δεύτερο ερώτημα εάν το σύστημα είναι βιώσιμο, μετά από τόσες μελέτες οικονομικού και αναλογιστικού περιεχομένου έχουμε καταλήξει ήδη στο συμπέρασμα, ότι το σύστημα δεν είναι βιώσιμο[2]. Ποιες όμως είναι οι αιτίες που δημιούργησαν και δημιουργούν τα προβλήματα αυτά; Όπως τα οικονομικά και αναλογιστικά προβλήματα έχουν καταγραφεί κατ' επανάληψη και είναι γνωστά, το ίδιο γνωστά είναι και τα αίτια που τα προκαλούν. Αναφέρονται σ' όλες σχεδόν τις μελέτες και τις εισηγητικές εκθέσεις των νομοθετημάτων που επιχείρησαν ή υποσχέθηκαν την εξυγίανση του ασφαλιστικού συστήματος, ενώ καταγράφονται ήδη στη μελέτη που έχει εκπονηθεί από το 1959. Διακρίνονται σε ενδογενή και εξωγενή αίτια[3]. Δημογραφικό, ανεργία, οικονομική ύφεση, μεγάλος αριθμός φορέων, εισφοροδιαφυγή, πολυπλοκότητα της νομοθεσίας ευνοϊκές ρυθμίσεις, όρια ηλικίας κλπ. είναι οι συνήθεις «ύποπτοι». Οι λύσεις που συνήθως έχουν ακολουθηθεί με κορύφωση το ν. 2084/92, είναι: αύξηση ορίων ηλικίας, αύξηση του ποσοστού εισφοράς προκειμένου να καλυφθούν οι αυξανόμενες δαπάνες, μείωση του επιπέδου των συντάξεων με την μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης των συντάξιμων αποδοχών, μείωση των κατωτάτων συντάξεων, ενίσχυση της αρχής της ανταποδοτικότητας ώστε οι συντάξεις να είναι ανάλογες των εισφορών του ασφαλισμένου, η αύξηση του χρόνου που απαιτείται για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, καθώς και η διαδικασία των ενοποιήσεων και συγχωνεύσεων των ασφαλιστικών οργανισμών. Παρά όμως την «σκληρή» παρέμβαση του νομοθέτη του ν. 2084/92, όπως χαρακτηρίζεται από την οπτική γωνία των κοινωνικών εταίρων, η «ταμειακή» προσέγγιση του θέματος δεν έλυσε το πρόβλημα. Και σήμερα μετά το ν. 2676/99 και ν. 3029/2002 εξακολουθεί το ασφαλιστικό να κρατάει σταθερά και να παραμένει το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος, από τα βασικότερα θέματα της επικαιρότητας , αγαπημένο των ΜΜΕ, μόνιμο πονοκέφαλο για τους εκάστοτε Υπουργούς Οικονομίας, Οικονομικών και Κοινωνικής Προστασίας. Το ερώτημα το οποίο γεννάται είναι γιατί παρά τις συνεχείς παρεμβάσεις με μια σειρά από αυτοτελή ή και αποσπασματικά νομοθετήματα δεν έχει λυθεί το πρόβλημα του ασφαλιστικού και δεν έχει επιτευχθεί το προσδοκόμενο αποτέλεσμα π.χ. δεν έχει περιοριστεί ένα από τα βασικότερα προβλήματα, η εισφοροδιαφυγή παρά και τη ψήφιση ειδικού νόμου του ν. 2556/97. Γιατί το πρόβλημα του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος είναι βαθύτατο διαθρωτικό και δομικό. Το Ελληνικό σύστημα ως προς την οργανωτική του μορφή και τη κλαδική του διάσταση προσομοιάζει προς ένα ιδιωτικό κεφαλαιοποιητικό, ενώ ως προς την χρηματοδότησή του είναι διανεμητικό. Χαρακτηριστικά στοιχεία επαγγελματικής και δημόσιας ασφάλισης, καθολικών συστημάτων συνυπάρχουν με κλαδική κατάτμηση των φορέων, που δεν επιτρέπουν τη λειτουργία της αρχής της αλληλεγγύης με την οποία συγκρούεται η αρχή της ανταποδοτικότητας και δεν επιτρέπει τις κρατικές ενισχύσεις να κατευθύνεται προς τις κατηγορίες εκείνες του πληθυσμού που έχουν τις περισσότερες ανάγκες. Απαιτείται ως εκ τούτου ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος ανατρεπτική της μέχρι σήμερα ακολουθούμενης τακτικής και όχι κατά φορέα μόνον ή μικρής κλίμακας παραμετρικές αλλαγές, η οποία θα πρέπει βασικά να απαντά σε δύο κομβικά ζητήματα: της επάρκειας και της βιωσιμότητας του συστήματος. Υπ' αυτή την οπτική γωνία καλούμεθα πρωτίστως να προσεγγίσουμε τη νέα νομοθετική πρωτοβουλία και να απαντήσουμε στο ερώτημα εάν οι επιχειρούμενες αλλαγές αποτελούν όντως μεταρρυθμιστική προσπάθεια τέτοιας εκτάσεως όσες και οι ελπίδες που καλλιεργεί και οι αντιδράσεις που προκαλεί. Κριτική προσέγγιση του νέου νόμου   Σήμερα δημοσιοποιείται το νομοσχέδιο και ως εκ τούτου, επιφυλασσόμεθα στην αμέσως επόμενη ημερίδα[4] μας για λεπτομερή σχολιασμό των τελικών του ρυθμίσεων. Σημειώνουμε όμως τα ακόλουθα ως προς τις ενοποιήσεις που δρομολογούνται : Οι νέες ρυθμίσεις αναμφίβολα αποτελούν επαινετή προσπάθεια. Το ολιγάριθμο των ασφαλιστικών φορέων αποτελούσαν πάντα την «αιχμή του δόρατος» του συστήματος, «φετίχ»[5] και «πανάκεια» για τη λύση του. Αλλά οι ενοποιήσεις είναι μέσον, εργαλείο για τον εξορθολογισμό του και όχι για την επίλυση του προβλήματος. Επαινετή ως εκ τούτου προσπάθεια αλλά αναποτελεσματική. Αναποτελεσματική γιατί το πρόβλημα δεν είναι απλά η οργανωτική δομή του συστήματος αλλά πρωτίστως οι λειτουργικές του δομές. Αναποτελεσματική και ως προς τους δύο στόχους της συμφωνίας της Λισσαβόνας : της επάρκειας και της βιωσιμότητας. Με το δεδομένο ότι ούτε την επάρκεια των συντάξεων εξασφαλίζουν οι νέες ρυθμίσεις ούτε το οικονομικό πρόβλημα επιλύουν. Γιαυτό και δεν συνοδεύονται από μελέτες οικονομικού ή αναλογιστικού περιεχομένου αναλόγου κύρους, ενώ η Εθνική Αναλογιστική Αρχή το κατ΄ εξοχήν όργανο που έχει ως κύρια αποστολή τη διασφάλιση του θεσμού απουσιάζει κραυγαλέα από την πρώτη ασφαλιστική μεταρρύθμιση που λαμβάνει χώρα μετά την ίδρυσή της. Και όχι μόνον οι ενοποιήσεις δεν συνοδεύονται από αξιόπιστες οικονομοτεχνικές μελέτες αλλά λείπουν παντελώς και μελέτες διοικητικού κόστους και αποτελεσματικότητας καθώς και στάθμιση κόστους οφέλους με επιστημονική μεθοδολογία. Οι ενοποιήσεις φαίνεται να ακολουθούν το μοντέλο ενοποίησης του ΟΑΕΕ(ΤΕΒΕ-ΤΑΕ-ΤΣΑ) του ν. 2676/99 χωρίς όμως να λαμβάνεται υπόψη το σημερινό αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει ο Οργανισμός, ο οποίος ψυχορραγεί από οικονομικά προβλήματα που τον αναγκάζουν να εκταμιεύει από τα αποθεματικά του, ενώ η διοικητική αποτελεσματικότητα της ενοποίησης και οι επιπτώσεις της στον ασφαλισμένο και συνταξιούχο είναι τραυματικές. Αγνοείται από τους μεταρρυθμιστές ότι, έργα μεγάλων ανακατατάξεων απαιτούν «ηθικό υψηλό», πίστη και ενθουσιασμό ενώ το έμψυχο υλικό που καλείται να τα εφαρμόσει μαστίζεται από κομματοποίηση, πολιτικές διώξεις, υποβιβασμούς, μετακινήσεις και ότι ένας μηχανισμός ταπεινωμένος και απογοητευμένος εκδικείται με τον τρόπο του. Η Δημόσια Διοίκηση δεν έχει βρεί ακόμη το δρόμο της επανίδρυσης, της ισορροπίας, του ελέγχου της, του αυτοσεβασμού της και δύσκολα μπορεί να φέρει το καθημερινό της έργο σε πέρας πόσο μάλλον έργα μεγάλων ανακατατάξεων (βλέπουμε ήδη τα αρνητικά αποτελέσματα της ενοποιήσεως του ΟΑΕΕ , την αποτυχία ως προς τις δεσμεύσεις της Κυβέρνησης για τη χορήγηση σύνταξης σε μία ημέρα, την περίφημη κωδικοποίηση της νομοθεσίας των ασφαλιστικών Οργανισμών κ.λ.π). Το δεύτερο σημείο του μεταρρυθμιστικού νομοσχεδίου είναι το ταμείο αλληλεγγύης. Ούτε και αυτό φαίνεται να αποτελεί αξιόπιστη λύση και να πείθει του κοινωνικούς εταίρους. Τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις έχουν εγείρει έντονες συζητήσεις για υποκριτικές μεθόδους μια και τα έσοδα από το πόρο αυτό τίθενται εν αμφιβόλω, ενώ τα έσοδα από το 10% των κοινωνικών πόρων αφενός επαναφέρει στη μνήμη μας το εγχείρημα του ΛΑΦΚΑ με το ν. 2084/02 και τη κατάληξή του ενώ,τονίζουμε οι κοινωνικοί πόροι δεν αποτελούν βέβαιο μακροπρόθεσμο έσοδο για την κοινωνική ασφάλιση γιατί η νομική τους βάση και η τύχη τους αμφισβητείται και στα εθνικά δικαστήρια αλλά και στο ΔΕΚ. (βλ. Ταμείο Νομικών) Εξ όλων των ανωτέρω διαφαίνεται ότι σκοπός των μεταρρυθμίσεων δεν είναι ένας νέος κοινωνικός ανασχεδιασμός με στόχο την επάρκεια των συντάξεων και τη βιωσιμότητα του συστήματος αλλά η μείωση της συμμετοχής του κράτους στη χρηματοδότηση του και ως εκ του αποτελέσματος συμπίεση των παροχών και του επιπέδου κοινωνικής προστασίας προς τα κάτω. Τούτο αν και υποκρύπτεται κάτω από γενικές και αόριστες διατυπώσεις φαίνεται καθαρά στα όσα ανέφερε ο αρμόδιος Υπουργός Οικονομικών στην προ ημερησίας συζήτηση στη Βουλή. Είπε ο κος Υπουργός μεταξύ άλλων αναφερόμενος στην χρηματοδότηση του ΙΚΑ κατά 1% του ΑΕΠ βάσει του νόμου 3029/02 «..........Στην ουσία η ρύθμιση μετέθεσε το έλλειμμα από το ΙΚΑ στον κρατικό προϋπολογισμό πράγμα που σημαίνει ότι η ουσία του προβλήματος παρέμεινε ακέραιη» Προτάσεις για ένα νέο σύστημα

Όπως προαναφέρθηκε ήδη το πρόβλημα του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος είναι διαθρωτικό και δομικό. Και απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος. Απαιτείται ένα νέο σύστημα. Ασφαλιστική μεταρρύθμιση σήμερα σημαίνει νέο ασφαλιστικό σύστημα. Όχι όμως χωρίς συζήτηση διάλογο, έρευνα, μελέτες, θέσεις και αρχές . Το μέγιστο πρόβλημα στο ασφαλιστικό ζήτημα σήμερα είναι η επαναοριοθέτηση του ρόλου του κράτους, η κατανομή ανάμεσα στη συλλογική και ατομική ευθύνη και η αναδιανομή εισοδήματος στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης. Ο συλλογικός χαρακτήρας της κοινωνικής ασφάλισης στηρίζεται τόσο στο σύνολο του πληθυσμού όσο και στην ομάδα, στην σωματειακή αλληλεγγύη και αυτό δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποκλείεται. Το κράτος ως εκ τούτου έχει ως ένα βαθμό την ίδια υποχρέωση για όλους τους πολίτες μέσω των γενικών του εσόδων και πέραν αυτού δεν μπορεί να εμποδίζει την ανάπτυξη των επαγγελματικών ομάδων με τη δυναμική που έχει η κάθε μία ούτε μπορεί να εξισώνει προς τα κάτω, καλύπτοντας τις δικές του αδυναμίες, ανακολουθίες και αναποτελεσματικότητα, ούτε υπό το πρόσχημα της δικαιοσύνης ισότητας κλπ αρχών τα μέτρα να παίρνουν χαρακτήρα ταξικής και επαγγελματικής δίωξης. Η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη, η ισότητα, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, έχουν αναδειχθεί σε υπέρτατες ηθικές αξίες διότι συντηρούν και αναπαράγουν τη κοινωνική συνοχή. Οι πολιτικοί στέκονται και επαναλαμβάνουν συνεχώς στα γραπτά τους κείμενα αλλά και στους προφορικούς τους λόγους (με αγωνιώδη προσπάθεια να πείσουν για τις προθέσεις τους) σύστημα δημόσιο, αναδιανεμητικό, ανταποδοτικό, αλληλεγγύη, ισότητα κοινωνική δικαιοσύνη, που καταλήγουν λέξεις κενού περιεχομένου εντασσόμενες στο ξύλινο λόγο των πολιτικών. Και ναι μεν ο κοινωνικός διάλογος πρωτίστως πρέπει να αφορά τις παραπάνω αρχές και παραδοχές αλλά ο πολιτικός λόγος και οι θέσεις να εκφέρονται με σαφήνεια και καθαρότητα να εξειδικεύονται, να γίνονται συγκεκριμένες για να γίνονται κατανοητές και πειστικές ώστε, και η σχέση των κοινωνικών εταίρων και κράτους να στηρίζεται σε τίμια βάση. Η βιωσιμότητα επίσης είναι μια έννοια σχετική. Δεν έχει ούτε αντικειμενικό ούτε επιστημονικά συγκροτημένο περιεχόμενο. Εξαρτάται από αυτό που θέλουμε να μείνει βιώσιμο. Ειδικότερα η βιωσιμότητα της κοινωνικής ασφάλισης συναρτάται με τους πόρους που διαθέτει μια κοινωνία για τη διατήρησή της. Ωστόσο τίποτε δεν εμποδίζει τη διάθεση μεγαλύτερου μέρους του παραγόμενου πλούτου κοινωνικού προϊόντος, προκειμένου να ικανοποιηθεί πληρέστερα το δικαίωμα σε σύνταξη. Όλα τούτα πρέπει να συζητηθούν σε ένα διάλογο μακράς διάρκειας (που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των δύο ετών, όπως στα περισσότερα κράτη της Ε.Ε.) κατά τη διάρκεια του οποίου να συγκεκριμενοποιηθεί και εξειδικευθεί στο σύστημα Κ.Α η έννοια της δικαιοσύνης, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της αναδιανομής του πλούτου, της συλλογικής και σωματειακής ελευθερίας, του βαθμού ανταπόδοσης στο σύστημα, της συμμετοχής του κράτους, η εισαγωγή ή μη κεφαλαιοποιητικού συστήματος, η εισαγωγή ή μη συστήματος καθορισμένων εισφορών. Ο διάλογος επίσης θα πρέπει να διεξαχθεί μακριά από τα πολιτικά γραφεία από ανεξάρτητη αρχή ή όργανο διεπιστημονικής συνθέσεως που θα συγκεντρώνει την αξιοπιστία και την αναγνώριση των κοινωνικών εταίρων και θα είναι κοινής αποδοχής. Με αυτές τις παραδοχές θα μπορούσαν να τεθούν στη βάσανο του κοινωνικού διαλόγου και της δημόσιας συζήτησης και κριτικής οι ακόλουθες εναλλακτικές σκέψεις όσον αφορά την ασφαλιστική μεταρρύθμιση η οποία δεν μπορεί να σημαίνει τίποτε άλλο πλέον παρά την μελέτη και εισαγωγή ενός νέου συστήματος και μόνο. Το παράθυρο ευκαιρίας για το οποίο πριν λίγο μας μίλησε ο κος Στουρνάρας είναι όντως μια ευκαιρία για ένα ουσιαστικό και ειλικρινή διάλογο. Το σημερινό ασφαλιστικό σύστημα βάσει του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου θα μπορούσε να απεικονιστεί σχηματικά ως αποτελούμενο από τέσσερες διακριτούς συνταξιοδοτικούς πυλώνες με τα εξής νομικά και οικονομικά χαρακτηριστικά Αυτή τη στιγμή το ισχύον σύστημα ενσωματώνει όλες τις αδυναμίες και τις παθογένειες που έχουν κατ'επανάληψη ακουστεί χωρίς να έχουμε στις περισσότερες των περιπτώσεων ένα επίπεδο προστασίας για τους συνταξιούχους σε ανεκτά όρια[6]. Με το σύστημα που προτείνεται γίνεται απόλυτα διακριτή η κοινωνική προστασία μέσω της απ' ευθείας ανάληψης από το κράτος της προστασίας σε δυο επίπεδα με διπλό δίκτυ ασφαλείας με δύο ειδικότερες εναλλακτικές προτάσεις όσον αφορά το ρόλο της επικουρικής ασφάλισης με την σημερινή της μορφή. Ειδικότερα και ως προς την επικουρική ασφάλιση μέχρι σήμερα δεν έχει συζητηθεί στον κοινωνικό διάλογο ούτε έχει ακουστεί η κυβερνητική θέση για το δεύτερο αυτό πυλώνα συνταξιοδοτικής προστασίας. Σε ένα ιδιαιτέρως σημαντικό συνέδριο που έλαβε χώρα στις 25 Ιανουαρίου τρέχοντος έτους με θέμα «Τα Συνταγματικά όρια της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης» επιφανείς και διακεκριμένοι Συνταγματολόγοι απεφάνθησαν ότι η επικουρική ασφάλιση τυγχάνει της ίδιας συνταγματικής προστασίας και εγγυητικής προστασίας του κράτους βάσει του άρθρου 22 παρ.5 του Σ/ντος και ως εκ τούτου το κράτος υποχρεούται να διασφαλίζει την βιωσιμότητα του. Επ'αυτού δεν έχουν ακουστεί οι θέσεις της Πολιτείας. Εγγυάται και θα χρηματοδοτήσει την επικουρική ασφάλιση; Και αν ναι μέχρι ποιού βαθμού; Με τις ενοποιήσεις θα ενισχυθούν και με κρατικές επιχορηγήσεις οι νέοι φορείς; Ή απλά με τις ενοποιήσεις επιδιώκεται η ενίσχυση των ελλειμματικών ταμείων με τα αποθεματικά και την περιουσία των υπολοίπων; Σαυτή τη περίπτωση μια ενδεχόμενη προσφυγή στο Δ.Ε.Κ. και στο Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού για τη τύχη της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης; ΠΡΟΤΑΣΗ Με γνώμονα όλα τα παραπάνω προτείνεται προς συζήτηση, σύστημα κοινωνικής ασφάλισης πολλαπλών λειτουργιών, το οποίο σχηματικά παρουσιάζεται ως ακολούθως με δύο περαιτέρω εναλλακτικές δυνατότητες ως προς την επικουρική ασφάλιση. 1^Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ : ΣΥΝΤΑΞΗ ΔΥΟ ΕΠΙΠΕΔΩΝ Στη πρόταση αυτή η επικουρική παραμένει στο δεύτερο πυλώνα και μετεξελίσσεται σε επαγγελματική. Ο πρώτος πυλώνας έχει δύο διακριτές λειτουργίες με διπλό δίκτυ προστασίας. Ειδικότερα: Πρώτο επίπεδο ασφαλιστικής προστασίας. ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ

• 1. Σύνταξη σε όλους ανεξαιρέτως τους διαμένοντες πολίτες άνω των 65 ετών, ενός ενιαίου για όλους ποσού, ύψους 300[7] περίπου ευρώ (όσα καταβάλλονται σήμερα από τον ειδικό λογαρισμό του ΟΓΑ στους ανασφάλιστους ) με κρατική επιβάρυνση εξ ολοκλήρου μέσω της φορολογίας.
• 2. 2^η εναλλακτική πρόταση, σύνταξη μόνο στους εργαζόμενους. Συζήτηση στον κοινωνικό διάλογο

Δεύτερο επίπεδο ασφαλιστικής προστασίας   1.Προσδιορισμός ενός εθνικού κατωτάτου ορίου διαβίωσης, το οποίο θα είναι ίσο με το όριο της φτώχειας όπως σήμερα προσδιορίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή, ο εκάστοτε κατώτατος μισθός της εθνικής συλλογικής σύμβασης(700[8]περίπου ευρώ) και το οποίο θα χορηγείται με την συμπλήρωση του 65^ου έτους. Προτείνεται το ποσό αυτό να εναρμονίζεται με τον κατώτατο μισθό της εθνικής συλλογικής σύμβασης για να μην υπάρχει απόκλιση των εργαζομένων και των συνταξιούχων. 2. Συνταξιοδότηση από τους ασφαλιστικούς φορείς σε ανταποδοτική βάση. Τα νομικά και οικονομικά χαρακτηριστικά του συστήματος παραμένουν όπως τα σημερινά. Το οργανωτικό σχήμα που θα ακολουθηθεί δεν έχει μείζονα σημασία. Το αν θα έχουμε δύο ή τρία ή πέντε ταμεία ή περισσότερα εφόσον το λειτουργικό σύστημα θα είναι κοινό και εφόσον τόσο για τα μεγάλα οργανωτικά σχήματα όσο και για τα μικρά και πολλαπλά υπάρχουν μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα. 3. Για όποιον εργαζόμενο στα 65 του χρόνια το άθροισμα μας εθνικής σύνταξης (ή κοινωνικής) και μας σύνταξης που δικαιούται από τον ασφαλιστικό του Οργανισμό (καθαρά ανταποδοτική σύμφωνα με μας όρους και μας προϋποθέσεις του ταμείου του) δεν φθάνει το ανωτέρω ποσό (το ποσό που αντιστοιχεί και ορίζεται εκάστοτε ως «εθνικό κατώτατο όριο διαβίωσης») το κράτος χορηγεί τη διαφορά έως του ποσού αυτού (των 700ευρώ), μετά από έλεγχο εισοδήματος. 4. Έλεγχος εισοδήματος: εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις, ιδιοκατοίκηση, έσοδα ενοικίων, μετοχές, κ.λ.π. Τα ειδικότερα κριτήρια όμως για τον έλεγχο εισοδήματος θα πρέπει να προσδιοριστούν μετά από διαβούλευση με κοινωνικούς εταίρους. 5. Οικογενειακή σύνταξη για το ζευγάρι άνω των 65 ετών έκαστος, 1400 ευρώ μετά από έλεγχο εισοδήματος. Το κράτος απαλλάσσεται του λοιπού κάθε άλλου οικονομικού βάρους και επιβαρύνσεων. Η επιβάρυνση για την εξασφάλιση του εθνικού κατωτάτου ορίου διαβίωσης των περίπου 700,00 € ευρώ για άνω των 65 ετών εκτιμάται μακροπρόθεσμα από 1,5% έως 2% του ΑΕΠ, ενώ το κράτος θα φέρει το βάρος μας μετάβασης για όσο χρονικό διάστημα απαιτηθεί. 2^Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ :ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΡΙΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ Σ'αυτή την εναλλακτική πρόταση προστίθεται στον πρώτο πυλώνα μια τρίτη λειτουργία, η κεφαλαιοποιητική, με την μετατροπή είτε ενός μέρους του ποσοστού των ασφαλιστικών εισφορών σε κεφαλαιοποιητική λειτουργία[9] ή, ενσωμάτωση της επικουρικής και μετατροπή του οικονομικού συστήματος από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό. Τα ποσοστά αναπλήρωσης του πρώτου πυλώνα συμπεριλαμβανομένης και της επικουρικής ή και χωρίς την επικουρική δεν θα πρέπει να προσδιοριστούν a priori, με το δεδομένο ότι ναι μεν ως ποσοστά τα σημερινά χορηγούμενα ακούγονται πολύ υψηλά και μάλιστα στα διεθνή όργανα ΟOΣΑ κλπ γίνονται δυσμενή σχόλια για τα υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης που προβλέπει το σύστημά μας, τα απόλυτα ποσά όμως που προκύπτουν, κινούνται σε επίπεδα που δεν μπορούν να διασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Και τούτο βέβαια γιατί άλλο ποσό μας δίνει το 60% στα 3000,00 € και άλλο το 100% στα 650,00 €. Τα ποσοστά αναπλήρωσης λοιπόν θα πρέπει να προσδιοριστούν στον κοινωνικό διάλογο μετά από ενδελεχή οικονομική και κοινωνική έρευνα για να ανταποκρίνονται στην ελληνική πραγματικότητα. ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ Η επικουρική ασφάλιση με τα νομικά και οικονομικά χαρακτηριστικά της κύριας ασφάλισης δεν έχει λόγο διακριτού πυλώνα. Στον κοινωνικό διάλογο θα πρέπει να συζητηθεί το ενδεχόμενο της απόφαση για ενσωμάτωση στον πρώτο πυλώνα ή στονδεύτερο, με την μετεξέλιξη τους σε νπιδ κάτω από το θεσμικό πλαίσιο της επαγγελματικής ασφάλισης του ν.3029/02 καθώς και δυνατότητα ίδρυσης νπιδ από την ΓΣΕΕ και υπό την αιγίδα της ΓΣΕΕ[10]. Η νομική μορφή δεν πρέπει να μας προβληματίζει γατί η λειτουργία ως νπδδ δεν παρέχει καμιά διασφάλιση όταν ένα κράτος είναι αφερέγγυο και αναξιόπιστο και έχει τη δυνατότητα να δρα κυριαρχικά και μονομερώς. Είναι βέβαια σκόπιμο να επισημανθεί ότι η διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης πρότασης για το ασφαλιστικό απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση και έρευνα καθώς και συνεργασία και διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και όχι την υποβολή ανεξαρτήτων προτάσεων που έχουν οπωσδήποτε την περιορισμένη ορθότητα της οπτικής γωνίας του συντάκτου τους όπως ενδεχομένως η παρούσα. Είναι επίσης κατανοητό και μέσα στην ανθρώπινη φύση ότι η εισαγωγή κάθε τι νέου προκαλεί ανησυχίες,σκεπτικισμό και αντιδράσεις. «Η προσβολή της συμβατικής σοφίας θεωρείται ιεροσυλία» τόνιζε ο οικονομολόγος Κεϊνς. Οι έμφυτες όμως ανησυχίες και ο σκεπτικισμός ενδεχομένως για ένα νέο ασφαλιστικό σύστημα πρέπει να ξεπεραστούν. Κυρίως οι πολιτικές ηγεσίες έχουν πρωτίστως την ευθύνη και την υποχρέωση να ξεπεράσουν τους φόβους που τις διακατέχουν προς κάθε τι νέο. Και θα μου επιτρέψετε να τελειώσω «ποιητική αδεία» του αρχαίου τραγωδού Ευρυπίδη «.....ο άρχοντας της πολιτείας οφείλει να ξυπνάει από τον υπνηλό κανόνα της καθιερωμένης και γιαυτό λογικευμένης συνήθειας και παράδοσης και να έχει την δύναμη να οραματίζεται το μέλλον και κάθε ανανέωση, όταν αυτή επιβάλλεται από έναν θεό ή από κάποια ανώτερη έμπνευση ανανεωτική και δημιουργική. Ας αποθάνει κάθε κυβερνήτης που δεν γνωρίζει να βλέπει και να θερμαίνει το στήθος του από ότι ζωντανό νέο και υποσχετικό[11]».

[1] Βλέπε συγκεντρωμένες όλες τις μελέτες για το ασφαλιστικό ζήτημα από το 1931 στην ιστοσελίδα της Ένωσης για την Προάσπιση των Κοινωνικών Δικαιωμάτων http://www.epkodi.gr/ [2] με μικρές ίσως αποκλίσεις ανάλογα με το πώς αξιολογούμε και ποια ακριβώς στοιχεία (βλ. διάφορες μελέτες Βρετανικού οίκου, ΓΣΕΕ κλπ.) καθώς και με αποκλίσεις ως προς το χρονικό σημείο (2015 ή 2030 ή 2050) εμφανίσεως του προβλήματος. [3] βλ. σχετικές μελέτες & εισηγητικές εκθέσεις νόμων, 2084/92, 2676/99, 3029/02 κλπ. [4] Η ημερίδα αυτή πραγματοποιήθηκε στις 7 Μαίου 2008 στην αίθουσα «Ευρώπη» της Νομικής Βιβλιοθήκης και οι εισηγήσειςδημοσιεύτηκαν στην ΕΔΚΑ Απριλίου -Μαΐου 2008 σελ.412 επ. και έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Ένωσηςhttp://www.epkodi.gr/ [5] Αντικείμενο ή ζώο που λατρεύουν διάφοροι πρωτόγονοι λαοί και του αποδίδουν μαγική ή υπερφυσική δύναμη. [6] Έτσι εκτός του ότι χάνεται η αίσθηση δικαιοσύνης και αποτελεσματικότητας του συστήματος αποδυναμώνεται καθώς διαχέεται η έννοια της κρατικής κοινωνικής μέριμνας και δεν λειτουργεί η αρχή της ανταποδοτικότητα καθώς συγκρούεται με την αρχή της αλληλεγγύης. * Δημοσίου Δικαίου [7] 315,00€ [8] 735,00€ [9] με ένα περισσότερο ευέλικτο νομοθετικό πλαίσιο επενδύσεων που να δίνει περισσότερες δυνατότητες επενδυτικών κινήσεων από το δημόσιο σύστημα [10] Όπως προαναφέραμε και όπως από το σημερινό νομοσχέδιο συνάγεται η λειτουργία τους ως νπδδ δεν αποτελεί εγγύηση για τους ασφαλισμένους το αντίθετο το κράτος παρεμβαίνει μονομερώς και κυριαρχικά όπως στη πορεία του χρόνου διαπιστώνουμε . [11] Ευριπίδης, Βάκχαι, εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Π. Σπανδωνίδης, Κ. Φριλίγγος, Βιβλιοθήκη Αρχαίων Συγγραφέων, ‘Ι. Ζαχαρόπουλος, σελ.»   Βασισμένο σε εισήγηση που αναπτύχθηκε στην ημερίδα της "Ενωσης για την Προάσπιση των Κοινωνικών Δικαιωμάτων" στις 5-3-08 με θέμα: "ΕΠΙΚΑΙΡΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ.ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ"