Δημόσια Διοίκηση. Ο Μεγάλος Ασθενής

Αικ. Ζαφείρη – Καμπίτση
Επιτ. Γεν. Διευθυντού ΟΑΕΕ – ΤΑΕ τ. Προέδρου του Δ.Σ. του Τ.Α.Π.-Ο.Τ.Ε.

" ... Η Δημόσια Διοίκηση για να αρθεί στο ύψος των σημερινών περιστάσεων χρειάζεται βαθιά τομή. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι την εύρυθμη δημόσια διοίκηση δεν την έχουν ανάγκη μόνο οι πολίτες αλλά και οι πολιτικοί..." Είναι γνωστό ότι η Χώρα διέρχεται μια πολύπλευρη κρίση, οικονομική, κοινωνική και ηθική και για την αναστροφή της καθοδικής αυτής πορείας, απαιτούνται γενναίες και ριζοσπαστικές λύσεις. Για να εκσυγχρονιστεί η κοινωνία απαιτείται κατ’ αρχήν ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης που είναι το όργανο εκείνο που εκτελεί τις πολιτικές αποφάσεις. Δυστυχώς η Δημόσια Διοίκηση αντί για υπηρέτης του κοινωνικού συνόλου, έγινε στήριγμα και εργαλείο της εκάστοτε  Κυβέρνησης. Αποτέλεσμα είναι ότι νοσεί γιατί έχει εγγενείς στρεβλώσεις. Η Δημόσια Διοίκηση έχει εκφύγει του προορισμού της και έχει καταστεί τροχοπέδη κάθε δημιουργικής εξέλιξης. Η αξιοκρατία όχι μόνον δεν ισχύει στις προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ, αλλά ούτε και στην περαιτέρω προαγωγική  εξέλιξη των υπαλλήλων. Η λέξη αυτή είναι πλέον κενή περιεχομένου. Η Δημόσια Διοίκηση με τη σημερινή της δομή έχει μείνει πίσω αρκετές δεκαετίες όχι μόνο στην οργάνωση και εξέλιξη των μεθόδων εργασίας, αλλά και στο υπαλληλικό της δυναμικό. Η παθογένειά της έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις και τείνει, να συμπαρασύρει το σύνολο των εμπλεκομένων σε αυτή σε μηδενιστική απαξία. Τριάντα χρόνια συνεχών κομματικών παρεμβάσεων και νομοθετημάτων με στόχο, την τακτοποίηση ημετέρων, η Δημόσια Διοίκηση πληρώνει το κόστος των αναξιοποίητων προοπτικών της, μη δυνάμενη να επιβιώσει, στο σύγχρονο περιβάλλον. Ελάχιστα φωτεινά παραδείγματα δεν είναι δυνατόν εκ των πραγμάτων, να ανατρέψουν την επικρατούσα τάση της ήσσονος προσπάθειας, που δίδαξε ο συνδικαλισμός με τη συνεπικουρία των Πολιτικών προϊσταμένων. Οι εκάστοτε διοικούντες δεν δικαιούνται να επαίρονται για τη Δημόσια Διοίκηση, αφού με την ενοχή και την ανοχή τους, έφθασε σε ώρα μηδέν. Εξ άλλου η διάβρωση της κοινωνίας στο φαινόμενο της διαφθοράς, δεν θα άφηνε ανέγγιχτο το χώρο της Δημόσιας Διοίκησης. Γι’ αυτό και πρέπει να αναζητηθούν οι γενεσιουργές αιτίες της γενικής απαξίας. Με την υφιστάμενη σήμερα κατάσταση, ερωτάται ποια είναι τα κίνητρα που θα δημιουργήσουν πρόσφορο το έδαφος, ώστε το υπαλληλικό δυναμικό, να συμβάλλει με όλες του τις δυνάμεις,  στη βελτίωση της λειτουργικότητας της Δημόσιας Διοίκησης, με σκοπό την εξυγίανση και τον εκδημοκρατισμό της, για μετατροπή της, σε υπηρέτη του πολίτη και συγχρόνως σε μοχλό για την αυτοδύναμη ανάπτυξη της Χώρας. Η απεξάρτηση της μισθολογικής από τη βαθμολογική εξέλιξη, δημιούργησε την αδιαφορία, τον ωχαδερφισμό, τη μη ενημέρωση στον τομέα ευθύνης του καθενός. Η ερμηνευτική εγκύκλιος του Ν. 1586/86 ανέφερε ότι στόχος του νέου βαθμολογίου είναι  «….. να απεγκλωβίσει τη δημόσια διοίκηση ,από το αδιέξοδο στο οποίο είχε οδηγηθεί από την ακαμψία του βαθμολογικού συστήματος και την ανελαστικότητα του οργανωτικού πλαισίου, που εκείνο επέβαλε και να αλλάξει ριζικά τις δομές από τις οποίες πηγάζουν, οργανωτικές παραμορφώσεις, στεγανοποιήσεις λειτουργιών, αδρανοποίηση δυναμικού, αποσυντονισμός δραστηριοτήτων και πλήθος άλλων δυσλειτουργιών,…….». Ουδείς αμφισβητεί ότι το προηγούμενο σύστημα ήταν το βέλτιστο, όμως οι διατάξεις του νόμου και όσων επακολούθησαν αντί να βελτιώσουν το σύστημα, δημιούργησαν ένα status quo χειρότερο από εκείνο που υποτίθεται θα εθεράπευαν. Ο συνδικαλισμός με τις πελατειακές σχέσεις και ο άκρατος κομματισμός, έφεραν τη Δημόσια Διοίκηση στη σημερινή απαξιωτική κατάσταση. Κατά συνέπεια πρέπει να εφαρμοστεί ο κώδικας ηθικής και διοικητικής δεοντολογίας ο οποίος έχει βιαίως αποσυρθεί τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Με τη νοοτροπία αυτή ,δεν είναι δυνατόν η Χώρα μας να ανακάμψει κοινωνικά και ηθικά. Απαιτείται πλήρης αξιοποίηση του έμψυχου δυναμικού, ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις, και ορθολογική αξιοποίησή του, που σημαίνει ένταξη στην παραγωγική διαδικασία ανάλογα με τα προσόντα και τις ικανότητές του. Οι υπάλληλοι δίνουν όρκο να είναι υπάλληλοι του  Ελληνικού Κράτους, ταγμένοι στην υπηρεσία του Έλληνα πολίτη και όχι, στην υπηρεσία του κόμματος που είναι στην εξουσία. Το σημερινό πρόσωπο της Δημόσιας Διοίκησης δεν εμπνέει τον πολίτη για το προσήκον ήθος και την αρμόζουσα συμπεριφορά. Είναι ανάγκη να γίνει αποδεκτό κάτω από οποιοδήποτε πολιτικό κόστος, η λιγότερη παρέμβαση της εκάστοτε Πολιτείας στη Δημόσια Διοίκηση. Ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης πρέπει να είναι επίπονος και μακροχρόνιος, γιατί οι εγγενείς αδυναμίες της, δεν είναι δυνατόν να εκλείψουν «εν μια νυκτί» όσα νομοθετήματα και αν ψηφιστούν. Η υπαλληλική συνείδηση και νοοτροπία δεν νομοθετείται, αλλά καλλιεργείται συστηματικά με παραδείγματα που δημιουργούν το έναυσμα και την ευγενή άμιλλα. Για να εκσυγχρονισθεί εκ βάθρων, χρειάζεται πολιτική λύση, γιατί δεν είναι δυνατόν να χαραχθούν νέες προοπτικές σε παλαιά πλαίσια. Μια αρχή πρέπει να διέπει τη Δημόσια Διοίκηση. Η προσήλωση στο καλώς νοούμενο συμφέρον του πολίτη και όχι της παράταξης που κυβερνά. Ο μηχανισμός επιλογής και προώθησης σε θέσεις κλειδιά, δεν μπορεί να λειτουργεί με βάση το καλώς νοούμενο κομματικό συμφέρον γιατί τα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης δεν πρέπει να  είναι δορυφόροι των κέντρων εξουσίας. Αυτά δεν πρέπει να ισχύουν μόνο για το υπαλληλικό προσωπικό της Δημόσιας Διοίκησης, αλλά και για τους επικεφαλής σε διάφορους τομείς του χώρου αυτού. Δεν νοείται με κριτήρια  κομματικά, να επιλέγονται Γενικοί ή Ειδικοί γραμματείς, Πρόεδροι ή Διοικητές Οργανισμών, ενώ το γνωστικό τους αντικείμενο, είναι άσχετο με το έργο που καλούνται να επιτελέσουν. Η στρατιά των συμβούλων δεν λύνει το πρόβλημα αφού με τις ίδιες προϋποθέσεις επιλέγονται και αυτοί. Δίνουν δε την εντύπωση της «παρέας». Η κατάσταση είναι τραγελαφική σε συγκεκριμένους χώρους, που οι σύμβουλοι στην προσπάθειά τους να ενημερώσουν τον επικεφαλής, ενημερώνονται μέσω βοηθών, οι οποίοι αντλούν πληροφορίες από τον αρμόδιο Προϊστάμενο Τμήματος ή Διεύθυνσης. Εδώ αρμόζει η αποστροφή του ποιήματος του Κ. Καβάφη «Όσο από μέριμνα του Κράτους και Διοίκηση ούτε που ήξερε τι γινόταν γύρω του». Δυστυχώς η «Επανίδρυση του Κράτους» πέρα από λεκτικό βερμπαλισμό, δεν έγινε γιατί απλούστατα δεν ήθελαν να γίνει, για να μην στενοχωρηθούν «τα δικά μας παιδιά». Όσο ο συνδικαλισμός μετέχει στα Υπηρεσιακά Συμβούλια και στη Διοίκηση, μην περιμένετε Κύριοι Υπεύθυνοι ότι η Δημόσια Διοίκηση θα αναβαπτισθεί. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Δεν γνωρίζω οι στρατιές των συμβούλων τι μεταφέρουν στους αρμόδιους Υπουργούς. Μάλλον έχουν μεταβληθεί σε «Ποτέμκιν» και τα αντιλαμβάνονται όλα ότι «βαίνουν καλώς». Η Δημόσια Διοίκηση για να αρθεί στο ύψος των σημερινών περιστάσεων χρειάζεται βαθιά τομή. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι την εύρυθμη δημόσια διοίκηση δεν την έχουν ανάγκη μόνο οι πολίτες αλλά και οι πολιτικοί. Χρειάζεται αρετή και τόλμη.